Một trong nhiều câu hỏi được đạt ra nhiều trong khi sắm – bán hay các cuộc triển lãm cây cảnh là " cây này bao nhiêu tuổi/ bấy nhiêu năm rồi?". Điều đó chứng tỏ định mức trước tiên của một cây cảnh nghệ thuật là vẻ cỏ lão của cây trong ba chỉ tiêu "Cổ - kỳ - mỹ".
Sự cổ lão của cây cảnh nghệ thuật có ý nghĩa cực kì cấp thiết như thế, vậy ta có thể "làm giả" được tuổi của nó nếu như ta không muốn "há miệng chờ sung" trông chờ vào thiên nhiên mà ngược lại muốn tự mình thức đẩy công đoạn lão hóa của nó để khẳng định ta cũng để khẳng định: đó mới là nghệ thuật.
Bonsai nước ngoài - Internet
Trong bài viết này ta chỉ trình bày k-thuật lão hóa cây cảnh đ/biệt là k/thuật lão hóa vỏ cây, tuy là một kỹ thuật tuy thế thiếu nó không được phát triển thành nghệ thuật được. Xuất phát của k.thuật này cũng học theo thiên nhiên mà có.
Trong thiên nhiên, tuổi cây ứng với thời gian sống dài hay ngắn của nó và nó biểu hiện rất rõ: lúc cây già thì thân cành thường mỡ màng vươn thẳng, lá to và non xanh; cành xù xì, ngoằn nghoèo, còn chi tán thư thoáng, lá nhỏ và sậm mẩu.
Dĩ nhiên sẽ có lợi hơn những nếu ta áp dụng một cây phôi đã sẵn có một số hoặc toàn bộ nhiều đặc điểm kể trên. Một cây già thường chấp thuận rút ngắn thời gian, tuy nhiên chúng cũng có những mặt hạn chế khiến ta sẽ pahir cắt bỏ, đục khoét rất các để làm giảm kích thước cây cảnh và phải che dấu các vết cắt bỏ đó là việc rất khó khăn nếu muốn thực hiện một cách thuyết phục.
Vậy muốn thiết kế một cây cảnh nghệ thuật nhằm biểu đạt một cây đã già, có nghĩa là đã cổ lão thì phải dùng nhiều k-thuật để khiến cho những cây đó phải có hầu hết những đặc điểm của một cây đã già như trong tự nhiên. bằng chứng - chứng cơ của sự lão hóa về mặt sinh học, tựu trung lại, chúng có những đặc điểm căn bản sau:
- Ngọn cây có dạng vòm chứ không nhọn và mâm rễ thường nổi trên mặt đất.
- Cành nhánh thường tương xứng, gấp khúc.
- Các tán lá thường thưa, thoáng biệt lập rõ ràng.
- Cấu tạo của vỏ cây đã già: sần sùi, nứt nẻ…
Trong bốn đặc điểm trên thì ba đặc điểm đầu ta có thể thực hiện được khá dễ dàng bằng cách cắt, tỉa, uốn, kéo…. mặc dù vậy còn đặc điểm thứ tư về cấu tạo của vỏ cây già là rất khó thực hiện nếu ta không muốn ngóng trông tại thời gian tự nhiên của tạo hóa. Thời gian lão hóa tự nhiên của vỏ cây cảnh có thể phải trông ngóng hàng chục năm thậm chí hàng trăm năm. Sự mong đợi đó không phải là hình thức tốt nhất, hiệu nghiệm nhất đối với một đời người quá ngắn ngủi giống như chúng mình, cơ mà lại muốn sáng tạo các, cống hiến nhiều cái đẹp cho nhân loại.
Kiểu vỏ có đặc thù của cây đã già thì thuwonfg vỏ cây có dạng sần sùi, nứt nẻ hoặc có cấu tạo lớp vỏ cứng chở che, hoặc có vỏ tróc ra từng miếng lớn để lộ nhiều mảng bóng màu hồng xanh vàng sẫm…
Các nghệ nhân cây cảnh xưa và nay từng tìm ra nhiều tác động từ bên ngoài để lão hóa cây bằng cách làm bầm dập vỏ cây, thậm chí áp dụng cả đèn cò phun cháy từng mảng vỏ để làm lũa thân cây vv… và hiện rất đang phổ biến một k/thuật chưa biết: đấy là việc tạo môi trường trực tiếp bằng cách bao quanh vỏ cây một lớp thực vật – chi tiết là rêu để thích thích cây chóng già.
Trong thiên nhiên, tất cả nhiều loài cây cho lớp vỏ già nhanh hơn nếu thân cây được bao quanh bằng một lớp thực vật. Vì môi trường ẩm ướt (của lớp thực – rêu) chở che liên tiếp nơi vỏ cây với những vét xước nông có thể đẩy nhanh một cách đáng ngạc nhiên qua trùng lão hóa vỏ cây, nó tạo cho vỏ cây sự đối nghịch với đám thực vật bao quanh để dành lấy dinh dưỡng. tất cả chúng ta có thể với hàu hết cây cảnh tại bất kì độ tuổi nào hoặc bất kì kích thích nào lớn nhỏ nào để đẩy nhanh sự lão hóa của vỏ cây. phương tiện kỹ thuật này thực hiện nằng 03 bước giống như sau:
B1: áp dụng giấy nháp thô chà nhẹ trên thân cây theo chiều dọc nhằm làm xước lớp vỏ ngoài của vỏ cây ở một số chỗ, nhưng mà ko làm rách sâu vào tầng phát sinh gỗ. cố gắng chà lên cao đến mức có thể ở thân cây, kể cả những cành lớn.
B2: Giữ cho rêu luôn ẩm bao quanh vùng lãnh thổ đã chà xước vỏ cây một lớp dày khoảng 02 cm rồi cố định rêu tại đúng vị trí bằng dây buộc không quá chặt.
B3: giữ cho rêu luôn ẩm ngay cả khi đã đặt cây trong bóng mắt. rà soát thân cây hàng tháng, nếu thấy có rễ cây mọc ra dám rêu thì phải tháo rêu để cắt bỏ rễ đó đi. Sau vài ngày khi cây khô trở lại phải bó rêu ẩm lại ngay.
Việc bó rêu ẩm để tăng lên lớp mô dự trữ lại theo dạng tổ ong và thời gian cần có để những vết xù xì nứt nẻ xuất hiện phụ thuộc vào độ dày của vỏ cây và tổng số lượng lớp mô mới được sinh sản ra công đoạn bó rêu. Xin lwuu ý thêm là trong quy trình bó rêu cần để cho cây phát triển lá càng nhiều càng tốt để cực đại hóa sự sản sinh ra lớp mô. Lớp mô sản sinh nhanh thì vỏ cây càng dày và nhanh già. Thường phải giữ lớp rêu ẩm bao quanh ỏ cây khoảng trên dưới 02 năm mới đạt hữu hiệu mong được. giống vậy ta có thể thu ngắn thời gian lão hóa so với tự nhiên khoảng 5 – 7 năm. Điều đó thật là kỳ diệu trong tạo tác một cây cảnh nghệ thuật mà những nghệ nhân thường ước vọng.
Quốc Anh